Vergulde Wagen | Oud voorthuizen

1. De Historie

Boerenwagen op het dak

De Vergulde Wagen

22 maart 2025

De boerenwagen op het dak

De Vergulde Wagen

Het gebouw, met een boerenwagen op het dak, was een karakteristiek pand in het dorp. Langs de internationale handelsrouten van Oost naar West was het lange tijd een belangrijke pleisterplaats. Heel wat reizigers hebben in de loop der eeuwen op deze plaats even de benen gestrekt, terwijl de post overgeladen werd en de paarden verwisseld. Of er werden enkele dagen vakantie doorgebracht, getuige de vele ansichtkaarten van rond de eeuwwisseling met opschriften als: „mijn kamer" met een pijl naar het desbetreffende raam.

Hamburger Posthuis

Op de plaats waar nu een Kapsalon en een Snackbar is gevstigd, stond in 1695 het "Hamburger Posthuis". Deze herberg vervulde een grote rol op de postroute Amsterdam-Hamburg. Rond 1805 veranderde de naam "Hamburger Posthuis" in "De Vergulde Wagen". De oudstbekende bewoner was Andries Beertsen die hier kastelein was van 1695 tot 1715. Op een tiendkaart getekend in 1696 door de provinciaal landmeter Passavant komt niet het "Hamburger Posthuis" voor maar "De Gouden Leeuw" met als bewoner Andries Post. Maar aangezien we in de notulen van de Voorthuizer Maalschap vinden dat deze in 1695 vergaderde ten huize van Andries Beerts mogen we aannemen dat het hier om dezelfde persoon en dezelfde pleisterplaats gaat. In de zogenaamde cedulen van ambtslasten vinden we verder de volgende bewoners: Andries Beertsen 1695-1715; zijn kinderen 1716-1725; Berend Andriesen 1726-1752; Klaas van Ommeren 1753-1772; Jan Bouwhuis 1773-1795; Hendrik van Ansen 1796-1805; Jan van de Vijzel 1805-1807;

Quade onthalinghe

Tot 1695 vergaderde de reeds genoemde maalschap in de wat verderop in het dorpgelegen herberg "De Moriaen" van Gerrit Jansen Moriaen. De reden waarom ze toen uitweken naar het "Hamburger Posthuis" vinden we in de notulen van 1 augustus van datzelfde jaar. Daar staat namelijk het volgende aangetekend „...ende zijn de gemeene malen op den gestelden Schoudagh ter gewoontlicker plaetse tot Voorthuijsen gecomen om aldaer naer ouder gewoonte de malentinsen te ontfangen, maar de voorz. malen sijn genootsaakt geweest (door de quade onthalinge van Gerrit Jansen Morriaen, die sigh niet alleen onderstond op de gemene maelmannen te schelden, maar oock met een bijl op de earner quam sigh geheel onbehoorlick aenstellende) sig te retireren naar een andere bequamer plaetse, te weten tot Andries Berends". De reden van het vreemde gedrag van deze kastelein wordt niet vermeld, maar dat hij voorgoed de klandizie van de maalschap verspeeld had is wel duidelijk.

Terug

2. De Historie

Hendrik van Ansen

De Vergulde Wagen

22 maart 2025

Utrechts-Deventer Posthuys, huidige Zandbergen

Hendrik van Ansen

Hendrik van Ansen wordt omstreeks 1794 genoemd in het resolutieboek van de Barneveldse Ambtsjonkers. Hij werd toen aangesteld om de inkwartiering te regelen van troepen in Voorthuizen. Voor deze functie ontving hij 25 gulden per jaar. Voor hij in 1796 in het "Hamburger Posthuis" kwam woonde hij. in het "Utrechts-Deventersche Posthuys", het nu nog bestaande "Zandbergen". In 1795 diende Van Ansen een schadeclaim in bij de Barneveldse ambtsjonkers vanwege de vernielingen die de Engelse troepen hadden aangericht. Hij vroeg een schadevergoeding van niet minder dan 11.000 gulden, wegens „plunderinge van zijn inboedel en brand van sijn huijs en schuur door de Engelsen op 19 januari 1795". Waarschijnlijk heeft hij dit geld niet gebruikt om de schade te herstellen, maar er het "Hamburger Posthuis" van gekocht.

Een aantal bewoners van het pand

zijn ons bekend. Een lijst hiervan werd door Hendrik Bouwheer, gemeentebode van Barneveld, opgesteld aan de hand van de „Ceduilen van de ambtslasten,” dit zijn belastingkohieren waarin de inwoners van het ambt Barneveld vermeld staan met het bedrag waarvoor ze per jaar werden aangeslagen om bij te dragen in de kosten van het ambt. Andries Beertsen woonde er van 1705 tot en met 1715; diens kinderen van 1716 tot en ‘met 1725; Berend Andriesen van 1726 tot en met 1752; Klaas van Ommeren van 1753 tot en met 1772; Jan Bouwhuis van 1773 tot en met 1795; Hendrik (van) Ansen van 1796 tot en met 1805 en Jan van de Vijzel van 1805 tot en met 1807. Hier houden de aantekeningen van Bouwheer op, ook de kohieren worden dan niet meer opgemaakt; er worden voortaan andere belastingen geheven want we leven dan in het Koninkrijk Holland onder Lodewijk Napoleon. In het artikel van wijlen de heer W. J. van Nederpelt in de Barneveldse Krant van 10 januari 1975 worden nog een aantal eigenaren/bewoners vermeld: Berend van den Berg tot 1815; Jan Thomassen van 1815 tot en met.... daarna werd dokter De l’Espinasse, gehuwd met een dochter van Jan Thomassen eigenaar, deze verhuurde het pand aan de familie Bouw. Meer dan 70 jaar bewonen deze „De Vergulde Wagen”: overgrootvader G. Bouw van 1850 tot en met 1879; grootvader P. Bouw van 1379 tot en met 1916, vader P. Bouw van 1916 tot en met 1922. In 1890 ging ook het eigendom over van de familie De 1* Espinasse naar de familie Bouw. In 1922 werd het hotel gekocht door de heer G. van Dam, daarna - van 1930 tot 1941 treffen we de heer R. van Ee in het etablissement aan den in 1941 komt familie M. Y. Galama het hotel overnemen.

Terug

3. De Historie

3. Omvangrijk bezit

De Vergulde Wagen

22 maart 2025

Vergulde Wagen voor de brand

Omvangrijk bezit

In 1815 kocht Jan Thomassen "De Vergulde Wagen". Uit de bewaard gebleven koopakte blijkt dat naast de herberg met bijgebouwen nog talrijke landerijen en huizen tot dit omvangrijke bezit behoorden. Onder deze koop vielen: „Een logement met uitspanning genaamd "'t Hamburger Posthuis" thans genoemd "De Vergulde Wagen"; staande en gelegen binnen de gemeente Voorthuizen voornoemd, aan de Straatweg met de daarbij behorende landerijen, bomen en houtgewas. Een huisinge, erf en hof, stalling, twee bergen, twee schuren en verder getimmerte". En dan volgt een dertiental namen van landerijen en hun grootte, samen een oppervlakte uitmakende van ongeveer 35 hectaren. Een aanzienlijk deel van het huidige dorp. De koopsom voor dit alles bedroeg 9400 gulden met daarbij de volgende bepalingen: Negen Duisend Vier Honderd Guldens Hollandsch Geld. Te voldoen in khnkende guldens zonder enige korting: niet te voldoen in eenige Biljetten Papieren geld of Effecten, die in omloop gebragt zouden mogen worden. Te weten de somma van Een Duisend Guldens Hollandsch Geld voor of op den eersten May deses jaars en de resterende somma van Agt Duisend Vier Honderd Guldens over Twintig dagen na de Eersten May. De kosten bedroegen 994 Fransche Francks en 90 centimes. De betaling van 9400 gulden in khnkende munt was een hele opgaaf maar in papieren geld had men geen vertrouwen meer. Nederland was onder Napoleon verarmd en nagenoeg bankroet waardoor papieren geld plotseling waardeloos zou kunnen worden. Ruim zeventig jaar heeft de familie Bouw daarna "De Vergulde Wagen" bewoond. Tot 1890 als huurder en daarna als eigenaar. Er was toen nog ongeveer 20 hectaren grond bij.

De vergulde Wagen na de Brand

Brand

Zoals zoveel oude gebouwen werd ook "De Vergulde Wagen" verschillende malen door brand geteisterd. In de Barneveldsche Courant van 19 oktober 1877 wordt het volgende vermeld: „Te Voorthuizen ontstond in den nacht van 15 op 16 October omstreeks 3 uur brand bij den landbouw G. Bouw, tevens logementhouder. Doordien de brand door den sterke wind werd aangeblazen, was het ruime gebouw binnen twee uren tijds tot op den grond afgebrand. De paardestal en de schuur op circa 3 meter van het huis verwijderd, zijn door de inspanning der Brandweer gespaard gebleven. Paarden, rundvee en varkens zijn met moeite gered. Twee graanbergen en een schapenschuur achter en ter zijde van de woning zijn behouden. Van 't vele meubilair is niets kunnen gered worden. De oorzaak van de brand is onbekend". Op 18 augustus 1897 was het opnieuw raak en brak er weer brand uit bij "De Vergulde Wagen" maar nu in de schuur. Gelukkig kon het vuur tijdig geblust worden, zodat het hotel gespaard bleef. De politie vermoedde dat er kwaadwilligheid in het spel was. In 1922 wordt de heer G. van Dam eigenaar van de uitspanning en stalhouderij. Daarna was R. van Ee eigenaar van 1930 tot 1941. Deze liet de zo bekende wagen op het dak van het hotel zetten. Hij had de wagen voor 2,50 gulden gekocht, maar wist eigenlijk niet wat er mee te doen, tot iemand hem op het idee bracht deze boven op het dak te zetten. In 1941 kwam de heer Galama naar Voorthuizen en hij liet "De Vergulde Wagen" verbouwen. In 1970 werd een gedeelte van het gebouw door de Amrobank in gebruik genomen.

Na de brand

in oktober 1877 Werd de nieuwe Vergulde Wagen gebouwd. Op de locatie waar nu MCC automatiseringen is gevestigd.

Terug

Verhaal uit Canada

Jerry van Beek

De Vergulde Wagen

22 maart 2025

Verhaal uit Canada

Begin 60tiger jaren in Barrie Ontario Canada werkte ik met een ex soldier die in Holland heeft gevochten. Toen ik hem vroeg wat voor plaatsen hy kon herinneren, noemde hy Arnhem en Ede, gauw vroeg ik hem of hy myn geboorte dorp Voorthuizen herinnerde, maar jammer dus niet. Maar toen vertelde hy my over een dorp waar ze in de local cafe waar de eigenaar flessen jenever aan hen uitdeelde, en dat zei hy was de eerste keer in a long time dat ze met zyn allen stom dronken waren, samen met wat dorps genoten. Maar jammer genoeg de naam van dat wist hy niet meer tot zyn spyt, hy zou daar graag es terug gaan. MAAR ZEI HY, en hier komt het, boven op dat dak van dat oude cafe stond stond een ouwe BOEREN KAR !!! Van blydschap schreewde ik, JULLIE HEBBEN MYN DORP VOORTHUIZEN BEVREID, that his my home town !!! Zo je ziet wel, hoe bekent en belangryk de vergulde wagen eigenlyk wel is voor ons Voorthuzen. Ik hoop dat je er iets mee kunt doen van dit stukje geschiedenis en de soldaten die hier lekker dronken werden gevoerd door de burgers van ons VOORTHUZEN Ingezonden door: Jerry van Beek oud Voorthuizer geëmigreerd naar Barrie Canada.

Terug

Knokpartij

Boeren en Dorpschen

De Vergulde Wagen

25 februari 1909

In een artikel van de Barneveldsche Courant 25 februari 1909 stond het volgende

“Zondagavond ongeveer half negen heeft er in en bij het Café “de Vergulde Wagen” van P. Bouw alhier (Voorthuizen) een ernstige vechtpartij plaats gehad tusschen dorpers en boeren, waarbij op ouderwetse manier messen en stoelen als wapens gebruikt werden. Een zekere W. van de Kamp kreeg o.a. diepe snede in den arm. Buiten werd de vechtpartij voortgezet en daar werd D. van Polen tegen den grond geworpen en zoo mishandeld dat het bloed hem uit de mond en neus liep en hij nu nog het bed moet houden.

Terug