Jubileumkrant 100 jaar vrijwillige brandweer Voorthuizen.

Een jubileum is meestal een mooie gelegenheid om eens in de archieven te duiken. Uit die archieven blijkt dat op 10 maart 1911 de voorzitter de ledenvergadering van de Voorthuizer Vrijwillige Brandweer opent met de woorden “dat deze vereniging een vreedzaam doel beoogd, namelijk brand te blussen.” Dat moet toch een geruststellende gedachte zijn geweest dat in dat jaar 1911 Voorthuizen een vereniging rijker was die ook nog eens vredelievend te werk beloofd te gaan. Weliswaar met middelen die wel wat eenvoudiger waren dan de middelen van nu, getuige de notulen van de bestuursvergadering van 4 maart 1913: “Verder werd besloten een fluitje te koopen voor den Opper-brandmeester om bij oefening en brand te worden gebruikt en wel: spuiten 1 x fluiten, ophouden 2x fluiten.” Maar zo goed en zo kwaad als het gaat, redt men zich er mee en dat zal best wel eens behelpen zijn geweest. Uitruktijden bijvoorbeeld lagen op een wat ander niveau dan nu, getuige het jaarverslag over 1938: “Op 31 mei was bij de heer H. Verhoef Noordersingel kippenhok brand, de spuit is hiervoor uitgerukt, doch behoefde geen dienst te doen, daar het hok reeds geheel verbrand was.” Er breken betere tijden aan maar dat gaat niet zonder slag of stoot. Een oude, Canadese legertruck met daarop gemonteerd de watertank en motorspuit heeft nog wel tot wat beroering geleid maar geleidelijk aan werd het allemaal beter en is alles sinds vorig jaar weer prima gehuisvest. Honderd jaar, het is snel even gezegd, en dat kan alleen als de sfeer goed is. Om die te bevorderen werd en wordt ervan alles ondernomen. Het jaarverslag over 1956 vermeldt: “Onze uitgaansdag viel dit jaar op 11 juli en ‘s avonds belanden wij als altijd weer in Mokum.” Het duurde kennelijk lang voordat iedereen weer in de bus zat en de chauffeur had hem daarom goed zitten. Hij reed met een “reuze vaart” terug naar Voorthuizen, zo besluit het jaarverslag. Dat de chauffeur er die avond de pee in heeft gehad, heeft er niet toe geleid dat Voorthuizen zijn brandweer niet draagt. Die is van en voor de inwoners en de brandweervrijwilligers hebben allemaal een directe band met hun omgeving. Dankzij die directe band blijven de vrijwilligers de ruggengraat van onze brandweerorganisatie. Namens het gemeentebestuur feliciteer ik de afdeling Voorthuizen van harte met haar 100-jarig jubileum en wens haar nog vele goede jaren toe!

Het begin

Op 22 februari 1911 hield de heer J.H. Zandbergen tijdens de vergadering van de Vereniging tot bevordering van het Vreemdelingenverkeer een lezing over het onderwerp “Het nut, het voordeel en de uitwerking van een vrijwillig brandweer”. Voor die tijd bestond er al wel een min of meer georganiseerde vorm van brandbestrijding, waarbij de mannen die waren vrijgesteld van militaire dienst zich moesten inzetten. Volgens de heer Zandbergen was er veel verloop onder dit personeel, zodat men niet echt vertrouwd raakte met het blusmateriaal en er telkens moeilijkheden ontstonden. In 1875 was de heer B. van Broekhuizen “brandspuit opzigter”. Voor dat werk ontving hij een jaarwedde van vijf gulden en vijftig cents. Deze spuit was gestald in een speciaal brandspuit huisje.

Geachte lezer,

Met gepaste trots presesnteren wij u de speciale jubileumuitgave ter ere van het 100 jarig bestaan van Brandweer Voorthuizen. In deze uitgave kunt u lezen over de ontwikkelingen van de brandweer in de afgelopen 100 jaar. Ter gelegenheid van deze bijzondere “verjaardag” hebben wij verspreid over dit jaar een aantal activiteiten gepland. Zo hebben wij op 11 maart de officiële openingsreceptie gehouden waarbij er toespraken zijn gehouden door Burgemeester Houben, Dhr. Donders van Brandweer Barneveld, en door erelid Dhr. De Nooij. Tevens is op deze bijzondere avond het nieuwe commando aangesteld, ondergetekende als postcommandant en Gerard Liefting als ondercommandant. Op 30 april hebben wij ‘s avonds met de optocht meegereden met het oude waters- puitje getrokken door een paard, gevolgd door de pas gerestaureerde LandRover en de huidige tankauto. De brandweermannen waren voor deze gelegenheid gekleed in de stijl van 1911. In mei en juni zijn alle Voorthuizense basisscholen bezocht waarbij alle kinderen uitleg over de brandweer en de tankautospuit hebben gekregen. Er waren voor de kinderen ook activiteiten te doen zoals waterspellen en met de hydraulische schaar een fiets doorknippen. Alle kinderen hebben een pet als aandenken gekregen. Graag maak ik u attent op de open dag welke voor 25 juni a.s. gepland staat. Verderop in deze uitgave staat meer informatie hierover. Wij hopen u daar te ontmoeten. Op 10 september worden de landelijke finale van de brandweerwedstrijden in Voorthuizen gehouden. De exacte locatie waar dit gehouden wordt houden wij nog even geheim. 17 september is er de Floralia optocht waaraan de brandweer ook meedoet. U begrijpt al dat het een drukjaar voor ons is. Al deze activiteiten waren niet mogelijk geweest als wij niet de geweldige hulp van onze sponsoren hadden. Hierbij wil ik dan ook iedereen hartelijk bedanken die op wat voor manier dan ook een bijdrage levert aan ons jubileumjaar. Ook de korpsleden, ereleden en de partners wil ik hartelijk bedanken voor alle tijd en energie welke jullie in de activiteiten en de voorbereiding gestoken hebben. Een hartelijke groet namens alle leden van de Vrijwillige Brandweer Voorthuizen.

Eerste bestuur

Ruim 14 dagen later bleek dat zijn pleidooi gehoor had gevonden want op 10 maart vond de oprichtingsvergadering van de “Voorthuizer Vrijwillige Brandweer” plaats ten huize van de heer C. Versteeg. Het eerste bestuur bestond uit de heren J.H. Zandbergen, voorzitter en opper brandmeester, D. van Voorst, onder voorzitter en adjunct-opper-brandmeester, C. Versteeg, secretaris en brandmeester, G. van Effrink, penningmeester en brandmeester, en G. Wijnveen, commissaris. Als opzichter van de zeilen en de ladders werd benoemd A.H. van Eede en als zijn adjunct R. Schuur. Ook werd nog een brandpiket wacht ingesteld, bestaand uit mannen, gewapend met stokken met een punt. Die moesten ze gebruiken om in geval van brand het betreffende perceel af te zetten voor het nieuwsgierige publiek. Het bestuur ging ijverig aan het werk. De bestaande blusmiddelen werden geïnventariseerd. Er werden 40 brandweerlieden en 60 pompers aangesteld. De laatsten moesten bij toerbuurt de handpomp bedienen.

Eerste oefening en financiën

De heer W. van ‘t Ooster werd tegen een beloning van f 10,- per jaar tot bode benoemd. Wat zijn taak was, is niet helemaal duidelijk. Er werden twee stormladders aangekocht, alsmede een brandboom, daar het luiden van de kerkklok soms verwarrend werkte. Degene die het eerste een brand meldde met de hoorn, kreeg f 1,- beloning. De eerste oefening op 30 augustus 1911 moet uitnemend zijn geslaagd. Om het spuiten effectiever te laten verlopen kreeg de opper brandmeester een fluitje. Eén keer fluiten betekende spuiten, twee keer blazen ophouden.

Moeilijkheden

Moeilijkheden In 1915 hing het bestaan van de brandweer aan een zijden draad. Doordat diverse leden bedankten en andere hun boeten voor het niet verschijnen op de plaats van de brand niet betaalden, werd het moeilijk om verder te werken. Eind van het jaar bleek de situatie gered. Ook ging men over tot verwijderen van de brandtonnen die in het dorp stonden en tot de aanbesteding van een nieuwe wagen om de spuit te vervoeren. In 1924 begon de handspuit tekenen van ouderdom te vertonen, maar het bleek financieel niet mogelijk een motorspuit met sproeiwagen aan te schaften, zodat men nog maar doortobde met de oude spuit. Op de bestuursvergadering van 11 november 1927 werd besloten om na 1 januari 1928 niet meer uit te rukken met het oude apparaat. Meerdere verzoeken aan burgemeester en wethouders om een nieuwe spuit werden afgewezen, totdat Voorthuizen op 14 april 1930 een nieuwe motorspuit kreeg. Ik neem aan dat er in die ruim twee jaar in het dorp en omgeving geen brand is geweest of geblust. Met medewerking van muziekkorps “Crescendo” werd op 3 mei de eerste oefening met het nieuwe blusmiddel gehouden. De eerste chauffeurs waren C. Schuur en Klaas Visser.

Bosbrandweer

In de zomer van 1929 ontstond een grote bosbrand in het Loobos bij Kootwijk. Ruim 385 hectare bos ging verloren. Ook Voorthuizen zou in een vergelijkbaar geval gevaar kunnen lopen. Burgemeester Westrik, ook natuurliefhebber en inwoner van Voorthuizen, nam toen het initiatief om ter plaatse te komen tot een bosbrandweerkorps. Op 14 maart 1930 was de oprichting een feit. De heren G. Wijnveen en H. Docter werden de leiders van 25 brandweermannen met het benodigde materiaal. Op 21 oktober van dat jaar kregen de ‘gewone’ brandweerlieden nieuwe petten.

Jubileum

Ter gelegenheid van het zilveren jubileum van het korps werden door de burgerij twaalf brandweerjassen aangeboden. Er werden een receptie en een feestavond belegd, voorafgegaan door een demonstratie met een oude en nieuwe spuit bij het Molenveen. Negen brandweerlieden kregen uit handen van burgemeester Westrik en oud-burgemeester A.W.J.J. baron van Nagell een medaille wegens 25 jaar trouwe dienst. Dat waren G. Wijnveen, C. van Niekerken, A.H. van Eede, G. van Eede, H. van Elfrink, J. van Eede, T. van de Vis, G. Kraai en W. Woudenberg.

Oorlog

Het oude handspuitje werd in maart 1943 overgebracht naar het Barneveldse museum “Nairac” . Op 17 april 1945 kwam Voorthuizen in het frontgebied te liggen en de Kerkstraat en de Prinsenkamp werden zwaar beschoten, waardoor er tientallen branden uitbraken, die onder die omstandigheden moeilijk konden worden geblust.

Nieuwe kazerne

Tot 1951 werden de brandweerwagens en ander blusmateriaal gestald in schuren die daarvoor niet waren bedoeld. In januari van dat jaar werd begonnen met de bouw van een garage op de Wheem. Het gebouw kreeg een oppervlakte van 10 bij 14 meter en er verrees een slangentoren van 12 meter hoog. De kazerne is in de loop van de jaren diverse keren verbouwd en uitgebreid, maar voldeed op den duur niet meer aan de eisen, zodat werd besloten tot nieuwbouw op dezelfde plek. In 2009 was het korps daardoor tijdelijk gehuisvest in een schuur aan de Noordersingel.

Crisis

In mei 1954 raakte de eerbiedwaardig oude brandspuit tijdens een oefening definitief defect. Gelukkig was er in de begroting van de gemeente Barneveld al een bedrag van f 17.000,- gereserveerd voor de aankoop van een tankwagen voor Voorthuizen. Heel fijn, totdat bleek dat de tank en de motorspuit zouden worden gemonteerd op een oude Canadees legertruck met vierwielaandrijving. Het voertuig was weliswaar motorisch en mechanisch gereviseerd maar kwam totaal niet overeen met de verwachtingen die de brandweermannen van Voorthuizen hadden, en ze weigerden het ‘geschenk’ te aanvaarden. Er werd zelfs voorgesteld om de oude brandspuit uit het museum terug te vragen. In de gemeenteraadsvergadering van 10 december 1954 verklaarde burgemeester Kuntze dat bewust was gekozen voor een auto met vierwiel- aandrijving, omdat deze overal in de gemeente inzetbaar moest zijn. De ruzie liep zo hoog op dat het gemeentebestuur het kader ontsloeg, waardoor het dorp eigenlijk zonder brandweer zat. In maart 1955 werd besloten de wagen, onder protest, te aanvaarden om verdere narigheid te voorkomen.

Brandweer op school!

,Juf ik wil graag brandweer worden’, zegt een vijfjarige met een grote glinstering in zijn ogen. Hoeveel jongens zijn hem niet voorgegaan. Het vuur, de waterslangen, de spanning. Vele heldhaftige verhalen zijn uitgespeeld van het redden van een hulpeloos katje uit de boom tot het bestrijden van het grootste vuur. En dan, op een zonnige dag in mei, loop je samen met je klasgenoten naar een veldje aan de Frans Halsstraat. Zodra je de bocht omgaat zie je daar de grote blinkende wagen staan. Rood met brandweerslangen. Levensgroot en levensecht. Wanneer je dichterbij komt zie je ook nog eens een stuk of vijf grote brandweermannen staan in pak! Vol bewondering luister je naar naar de brandweerman die je alle informatie verteld over de brandweerauto. Dan mag je ook nog een fiets in stukjes knippen en spuiten met een echte slang. U kunt u voorstellen dat er een heleboel jongetjes, en natuurlijk ook meisjes, één van hun mooiste momenten van die dag beleefden.

De Brandweer gaf ons een hele leuke en leerzame demonstratie. Alle groepen van de Wheemschool mochten zo’n anderhalf uur doorbrengen met de brandweermannen. Om beurten mocht er met een grote tang een stukje van een fiets doorgeknipt worden. Kinderen van alle leeftijden knipten vol spanning en energie een stuk af. Daarnaast mocht er met behulp van een echte brandweerslang een bal door een buis omhoog gespoten worden. Het was verbazingwekkend om te zoenhoeveel talent de kinderen hadden om dit lekker vet te volbrengen terwijl het menig leerkracht moeite kostte. Uiteindelijk kreeg elk kind nog een sticker toe.

Namens de Wheemschool: Brandweer Voorthuizen, bedankt voor deze ontzettend fijne daag. Menig leerling zal deze dag nog lang herinneren.

Jacqueline Leeuwis - Wheemschool Voorthuizen

Persoonsbewijs Brandweer

In de Tweede Wereldoorlog hadden brandweermensen een zegel in hun persoonsbewijs wat aangaf dat ze voor de brandweer werkte, en ze daarmee bepaalde vrijheden hadden.