" DE VERGULDE WAGEN" , VROEGER EN NU
In vroeger dagen kende men in Voorthuizen drie belangrijke herbergen, of- en dan in de letterlijke betekenis van het woord - uitspanningen. Hier onderbraken de reizigers die van Utrecht naar Apeldoorn of Deventer onderweg waren hun vermoeiende reis om even op verhaal te komen, te eten of misschien wel te overnachten.
Deze herbergen heetten: ,, De Moriaan", ,, De Roskam", later ook wel het "Utrechts-Deventerse Posthuis" genoemd, en het "Hamburger Pesthuis", zoals de "Vergulde Wagen" vroeger heette. · Naast de grote betekenis van deze herbergen voor de doorgaande reizigers, vervulden ze ook. een belangrijke rol in het sociale leven van de Voorthuizenaren. Hier dronken ze hun biertje en hoorden er de laatste nieuwtjes, niet zelden aangedràgen door de reizigers, die vaak afkomstig waren uit de ,,grote stad".
Ook werden in deze herbergen bij toerbeurt de vergaderingen van de Maalschap Voorthuizen gehouden, welke "maalschapszittingen" of .jnaaldaqen" genoemd werden.
Op deze maaldagen werden de erfpachten van de afgegraven velden betaald, vonnissen gewezen of algemene besluiten genomen, waarbij voor het laatste een meerderheid der stemmen van de geërfden (zeg maar leden) werd vereist. De waard deed tijdens dergelijke zittingen goede zaken, want er was voor de geërfden "vrij bierdrinken" afgekondigd, waar ieder natuurlijk gretig gebruik van maakte.
Eén van de eigenaren van het hotel was dokter Willem Joseph de l'Espinasse, gehuwd met Maagje Thomassen. G. Bouw was de volgende eigenaar van het voor Voorthuizen zo karakteristieke pand. In deze tijd brandde hotel "De Vergulde Wagen" tot de grond toe af. In de Barneveldse Courant van 1 9 oktober 1877 lazen we, er het volgende over:
,,Te Voorthuizen omstond in den nacht van 15 op 16 October, omstreeks' 3 uur, brand bij den landbouwer G. Bouw, tevens · logementhouder. Doordien de brand door den sterken wind werd aangeblazen, was het ruime gebouw binnen twee ~n tijds tot op den grond afgebrand. De paardenstal en de schuur, op circa 3 meter van het huis verwijderd, zijn door de inspanning der Brandweer gespaard gebleven. Paarden, rundvee en varkens zijn met moeite gered. Twee graanbergen en een schapenschuur achter en ter zijde van de woning zijn behouden. Van 't vele meubilair is niets kunnen gered worden. De oorzaak van den brand is onbekend". Op bijgaande foto staat derhalve de "nieuwe" ,,Vergulde Wagen" afgebeeld, het poststempel vermeldt 1903.
's Morgens vroeg, zo omstreeks een uur of vier half vijf, van de 18de augustus 1897 brak opnieuw brand uit bij de "Vergulde Wagen", maar nu in de schuur.
De politie vermoedde dat er kwaadwilligheid in het spel was. Het vuur kon overigens nog op tijd worden geblust.
Dankzij onze ijverige gemeentebode Hendrik Bouwheer, die zich als amateur-historicus in de negentiende eeuw intensief met de geschiedenis van de gemeente Barneveld bezighield, en de door wijlen de heer W. J. van Nederpelt verrichte naspeuringen kunnen wij u de bewoners van "De Vergulde Wagen" van 1705 tot op heden geven.
Andries Beertsen woonde er van 1695 tot en met 1715; diens kinderen van 171 6 tot en met 1725; Berend Andriessen van 1726 tot en met 1752; Klaas van Ommeren van 1753 tot en met 1772; Jan Bouwhuis van 1773 tot en met 1795; Hendrik (van) Ansen van 1796 tot en met 1805 en Jan van de Vijzel van 1805 tot en met 1807. Volgens de heer Van Nederpelt waren de volgende eigenaren/bewoners: Berend van den Berg tot 1815, Jan Thomassen van 181 5 tot en met ... ; daarna dokter De l'Espinasse, qehuwd met een dochter van Jan Thomassen, eigenaar. Deze verhuurde het pand aan de familie Bouw. Meer dan zeventig jaar bewoonde deze familie "De Vergulde Wagen"; overgrootvader G. Bouw van 1850 tot en met 1879; grootvader P. Bouw van 1879 tot en met 1 916 en vader P. Bouw van 1916 tot en met 1922. In 1890 ging ook het eigendom over van de familie De l'Espinasse op de familie Bouw.
In 1922 werd het hotel gekocht door de heer G. van Dam, daarna-van 1930 tot 1941 -treffen we de heer R. van Ee in het etablissement aan. In 1941 komt de familie M. Y. Galama het hotel overnemen. Sedert 1970 is in het gebouw de Amro-bank gevestigd.
